تفاوت جعل مادی و جعل معنوی (جعل مفادی )

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، شیوه رسیدگی به اصالت سند در ادعای جعل مادی و جعل معنوییکسان نیست . در حقیقت در جعل مادی معمولا اموری مانند تطبیق امضای سند با امضای اسناد مسلم الصدور ، دقت در تراشیدگی و امثال آن مطرح می شود . در حالی که در ادعای جعل معنوی یا جعل مفادی اصالت خط ، امضا و غیره ( محتویات سند ) مورد پذیرش طرفین است ؛ اما ادعا می شود که مفاد و عبارات سند ( مندرجات سند ) با آنچه که نزد مامور رسمی گفته یا واقع شده مخالف است .

انواع دعوای جعل سند

1- دعوای کیفری جعل سند

همانطور که گفته شد، جعل سند مادی و جعل سند مفادی در مقررات کیفری به قید مجازات ممنوع گردیده. بنابراین جرم شناخته می شود. در هر حال تعقیب جرایم علی القاعده به عهده دادسرا یا قائم مقام او می باشد. شخص می تواند با کمک وکلای حقوقی  شکایت را آغاز کرده و بر‌اساس آیین دادرسی کیفری و در مرجع کیفری نسبت به پرونده جعل سند خود پیگیری کند.
در هر حال اگر شخصی ادعا داشته باشد که سندی به زیان او جعل شده و این را موضوع شکایتی کیفری قرار دهد. دادسرا با آگاهی از ارتکاب جعل، جاعل را تحت پیگرد کیفری قرار می‌دهد. رسیدگی و تصمیم گیری نسبت به اصالت یا جعلیت سند در مرجع کیفری و طبق آیین دادرسی کیفری به عمل می آید. هرگاه دادرسی کیفری به صدور حکم نهایی مبنی بر جعلیت سند بیانجامد، سند مزبور حسب مورد جزئاً یا کلاً اعتبار خود را از دست می‌دهد. طبق ماده 2277 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه حقوقی مکلف است از حکم دادگاه کیفری درباره اصالت یا جعلیت سند تبعیت کند.
مجازات جعل سند از جهت کیفری: جعل سند جرم است و ادعای جعل، ادعای وقوع جرم می باشد. تحت شرایطی ممکن است موجب رسیدگی کیفری شود.

2 - دعوای حقوقی جعل سند

هرگاه شخصی آگاه شود که سندی یا قسمتی از سند به زیان او جعل شده است. به هر علت نخواهد شکایت کیفری مطرح کند، می‌تواند علیه شخصی که سند را در اختیار دارد، اقامه دعوای جعل سند نماید. با اثبات جعلیت سند، حکم جعلیت سند را گرفته و پس از نهایی شدن آن از نگرانی وجود سند فارغ شود. این شیوه طرح ادعای جعلیت سند، دعوای اصلی جعل به شمار می‌رود. زیرا تنها یک دعوا اقامه شده و خواسته آن صدور حکم مبنی بر اعلام جعلیت سند مورد نظر می باشد. احکام و آثار این دعوا مشمول قواعد عام است. در این صورت اگر حکم نهایی مبنی بر جعلیت سند یا قسمتی از سند صادر شود، سند مزبور حسب مورد کلاً یا جزئاً اعتبار خود را از دست می دهد. اگر به استناد آن دعوایی اقامه شود، طرفی که سند علیه او ابراز شده می‌تواند با ارائه و یا استناد به حکم نهایی مرجع حقوقی و تأیید بر جعلی بودن آن، از آثار مزبور رها شود. در چنین حالتی نوبت به طرح ادعای جعل تبعی نمی رسد.
 

3 - ادعای جعل سند تبعی

هرگاه در جریان دادرسی، سندی رسمی یا عادی توسط یکی از طرفین مورد استفاده قرار گیرد. طرف مقابل در مقام دفاع در برابر این سند، به اصالت آن در قبال ادعای جعل تعرض نماید. این ادعا، ادعای جعل سند «تبعی» نام دارد. زیرا اولاً در جریان رسیدگی به دعوای اصلی مطرح شده و ثانیاً وجود آن تابع وجود دعوای اصلی است. بنابراین در صورت استرداد دعوای اصلی یا صدور قرار عدم استماع دعوا یا رد دعوای اصلی، ادامه رسیدگی به ادعای جعل نیز منتفی می‌شود. به عنوان مثال جعل تبعی نیز زمانی است که خواهان به استناد سفته‌ای اقامه دعوا و مطالبه مبلغ آن را می نماید «دعوای اصلی» و خوانده در مقام دفاع در برابر این سند، ادعای جعل مطرح می‌کند

منبع : http://haghgara.com/forge-a-document/